ECG099

Material: ქვა

Object type: სვეტი

Dimensions: cm

Text: წარწერა ორმოცდახუთსტრიქონიანია. იგი ამოკვეთილია ვალეს ტაძრის სამხრეთი ბოძის სამხრეთ და აღმოსავლეთ გვერდებზე სამ კოლონად. I სვეტში - 12 სტრიქონი, II სვეტში - 16, III-ში - 17 cm

Letters: ამოღარული ასომთავრული წარწერა

Date: 1561-1564 AD (historical, context, prosopography)

Findspot: ვალეს ღვთისმშობლის ეკლესია

Original location: ვალეს ღვთისმშობლის ეკლესია

Last recorded location(s): ვალეს ღვთისმშობლის ეკლესია

Text type:Unknown

Editor(s): Valeri Silogava

Changes history:2019-10-29 Eka Kvirkvelia ტექსტის სრული კოდირება, მეტამონაცემების სრული კოდირება, ბმულებით დაკავშირება ავტორიტეტულ წყაროსთან

Publication details:Ilia State University, Institute of Linguistic Studies; დოკუმენტი ვრცელდება Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 ლიცენზიით.

Interpretive

1
†ნებ(ი)თა
ღ(მრ)თ(ი)ს(ა)თა მე
ღ(მრთ)ივგ(უი)რგ(უი)ნ(ოსნ)ის
იეს(ე)ი(ა)ნ დ(ა)ვ(ი)თ(ია)ნ
5ს(ო)ლ(ო)მ(ონია)ნ ბ(ა)გ(რა)ტ(ოა)ნ(ი)სა
ქართვ(ე)ლთ მ(ე)ფ(ე)თ
მ(ე)ფის კ(ო)სტ(ა)ნტ(ი)ნ(ე)ს

შვ(ი)ლ(ი)სშვ(ი)ლმ(ა)ნ
მ(ე)ფის ბ(ა)გრ(ა)ტის ას-
10ულმ(ა)ნ ათ(ა)ბ(ა)გ
ამი(რ)სპ(ა)ს(ა)ლ(ა)რ(ი)ს ს(ა)ხ-
ლის რძ(ა)ლმ(ა)ნ
2
დედ(ი)სიმ(ე)დმ(ა)ნ მ(ე)ორ(ე)დ
აღვ(ა)შ(ე)ნე წ(მიდა)ჲ ესე
ეკლ(ე)სია შ(ე)ნ ც(ა)თა
მობაძ(ა)ვისა ვ(ა)ლისა
5ღ(მრ)თისმშ(ო)ბ(ე)ლისა რ(ათ)ა
მცვ(ე)ლ მფ(ა)რვ(ე)ლ გუ(ე)ქმ-
ნა აქა და მ(ე)რმესა
მ(ა)ს ს(აუ)კ(უ)ნ(ე)სა მე და
თ(ა)ნამეცხ(ე)დრესა ჩ(ე)მსა
10ათ(ა)ბ(ა)გსა ქ(ა)იხოსრ(ო)ს და
ძენი ჩ(უე)ნნი ყ(ვა)რყ(ვა)რე
მზეჭ(ა)ბუკ მ(ა)ნ(უ)ჩ(ა)რ თ(უა)ლ-
შუენიერი ივ(ა)ნე და
თ(ა)მ(ა)რი დღეგრძ(ე)ლობით
15დაიცვენ ა(მე)ნ დასა მ(ა)თსა
ელენ(ე)ს ს(ა)ს(უ)ფ(ე)ვ(ე)ლი დ(აუ)მკ(ვი)დრე
3
მ(ა)მ(ა)სა ჩ(ე)მსა მ(ე)ფ(ე)ს
ბ(ა)გრ(ა)ტს
თ(ა)ნამ(ე)ცხ(ედ)-
რესა მი(ს)სა დ(ედო)ფ(ა)ლსა
ელენეს შ(ეუ)ნ(დო)ს ღ(მერთმა)ნ
5ძმ(ა)სა ჩ(ე)მსა ჰ(ე)რ(ა)კლ-
ეს და აშოთ(ან)ს
შ(ეუ)ნ(დო)ს ღ(მერთმა)ნ დასა ჩ(ე)მსა
თ(ეო)დ(ო)რ(ა)ს შ(ეუ)ნ(დო)ს ღ(მერთმა)ნ ა(მე)ნ
ვ(ა)ხტ(ა)ნგ და ჰ(ე)რ-
10აკლე დღეგრ(ძელო)ბით
დაიცვენ ა(მე)ნ და
ძმა ჩ(ე)მი არჩილ
აგ(ა)რი(ა)ნთა მ(იე)რ წ(ა)რტყ-
ვ(ე)ნ(ი)ლი და ცთ(უ)ნებ(უ)ლი
15გ(ა)მოიჴსენი და კ(უალა)დ
აგე პირველსავე
პატ(ი)ვსა ა(მე)ნ

Diplomatic

1
†ႬႤႡႧႠ
ႶႧႱႧႠ ႫႤ
ႶႨႥႢႰႢႬႨႱ
ႨႤႱႨႬ ႣႥႧႬ
5ႱႪႫႬ ႡႢႲႬႱႠ
ႵႠႰႧႥႪႧ ႫႴႧ
ႫႴႨႱ ႩႱႲႬႲႬႱ

ႸႥႪႱႸႥႪႫႬ
ႫႴႨႱ ႡႢႰႲႨႱ ႠႱ
10ႳႪႫႬ ႠႧႡႢ
ႠႫႨႱႮႱႪႰႱ ႱႾ
ႪႨႱ ႰႻႪႫႬ
2
ႣႤႣႱႨႫႣႫႬ ႫႭႰႣ
ႠႶႥႸႬႤ ႼჂ ႤႱႤ
ႤႩႪႱႨႠ ႸႬ ႺႧႠ
ႫႭႡႠႻႥႨႱႠ ႥႪႨႱႠ
5ႶႧႨႱႫႸႡႪႨႱႠ ႰႠ
ႫႺႥႪ ႫႴႰႥႪ ႢႳႵႫ
ႬႠ ႠႵႠ ႣႠ ႫႰႫႤႱႠ
ႫႱ ႱႩႬႱႠ ႫႤ ႣႠ
ႧႬႠႫႤႺႾႣႰႤႱႠ ႹႫႱႠ
10ႠႧႡႢႱႠ ႵႨႾႭႱႰႱ ႣႠ
ႻႤႬႨ ႹႬႬႨ ႷႰႷႰႤ
ႫႦႤႽႡႳႩ ႫႬႹႰ ႧႪ
ႸႳႤႬႨႤႰႨ ႨႥႬႤ ႣႠ
ႧႫႰႨ ႣႶႤႢႰႻႪႭႡႨႧ
15ႣႠႨႺႥႤႬ ႠႬ ႣႠႱႠ ႫႧႱႠ
ႤႪႤႬႱ ႱႱႴႥႪႨ ႣႫႩႣႰႤ
3
ႫႫႱႠ ႹႫႱႠ ႫႴႱ
ႡႢႰႲႱ
ႧႬႠႫႺႾ
ႰႤႱႠ ႫႨႱႠ ႣႴႪႱႠ
ႤႪႤႬႤႱ ႸႬႱ ႶႬ
5ႻႫႱႠ ႹႫႱႠ ჀႰႩႪ
ႤႱ ႣႠ ႠႸႭႧႱ
ႸႬႱ ႶႬ ႣႠႱႠ ႹႫႱႠ
ႧႣႰႱ ႸႬႱ ႶႬ ႠႬ
ႥႾႲႬႢ ႣႠ ჀႰ
10ႠႩႪႤ ႣႶႤႢႰႡႨႧ
ႣႠႨႺႥႤႬ ႠႬ ႣႠ
ႻႫႠ ႹႫႨ ႠႰႹႨႪ
ႠႢႰႨႬႧႠ ႫႰ ႼႰႲႷ
ႥႬႪႨ ႣႠ ႺႧႬႤႡႪႨ
15ႢႫႭႨჄႱႤႬႨ ႣႠ ႩႣ
ႠႢႤ ႮႨႰႥႤႪႱႠႥႤ
ႮႠႲႥႱႠ ႠႬ

Translation

Commentary

ვალეს დედისიმედის წარწერა ყველაზე დიდი ეპიგრაფიკული ძეგლია საქართველოში. იგი ქართულ ეპიგრაფიკაში საკმაოდ ცნობილი ძეგლია, გამოქვეყნებულია რამდენჯერმე ქართულ, რუსულ და ფრანგულ ენებზე (1. M. Brosset, RaII, pp.129-130; 2. ვინმე მესხი (ივ. გვარამაძე), მგზავრის ბიჯი, „დროება“, 12.VIII.1881; 3. MAK, IV, c. 72; 4. ე. თაყაიშვილი, სამი ისტორიული ქრონიკა, ტფ.,1890, 139; 5. E. Такаишвили, Источники грузинских летописей, СМОМПК, XXVIII, 1900, c. 209; 6. E. Такаишвили, Надписи церкви в Вале, с. 73-75 7. რ. მეფისაშვილი, ვალეს ტაძარი და მისი აღმშენებლობის ორი ძირითადი პერიოდი, ქხ, 3, 1950, 30). წარწერა არ არის დათარიღებული, მაგრამ ტექსტში დასახელებული მრავალი ისტორიული პირის მოღვაწეობის დროის ურთიერთშეჯერების საფუძველზე ექვთიმე თაყაიშვილის მიერ დათარიღებულია 1561-1564 წლებით. წარწერა შინაარსით მრავალრიცხოვან პირთა მოსახსენებელია. განსაკუთრებით მისი მეორე ნაწილი. თუმცა მასში დედისიმედის მიერ ეკლესიის მეორედ აღშენებაზეცაა საუბარი.

Bibliography

სილოგავა, 2013 ვალერი სილოგავა, სამცხის ლაპიდარული ეპიგრაფიკა, 118-169

სილოგავა, 1983 ვალერი სილოგავა, სამხრეთ საქართველოს წარწერების შესწავლა ხელნაწერთა ინსტიტუტის ეპიგრაფიკული ექსპედიციის მიერ, 264-289

Images

   Fig. 1.