ECG261

Dimensions: w 167 x h 63 x d 45

Decoration: რუხი ფერის მართკუთხა მონოლითის ცენტრში გამოსახულია სამსაფეხურიან სადგარზე აღმართული, წრეში ჩასმული რელიეფური ჯვარი. ჯვრის მკლავებს შორის ოთხი მრგვალი ბურთულაა. ჯვრის ქვეშ ხელის გაშლილი მტევანია - მეფის ძალაუფლების სიმბოლო.

Text: სტელაზე გამოსახული ხელის მარცხნივ, მარჯვნივ და ქვემოთ 19 სტრიქონიანი წარწერაა ამოკვეთილი. ბოლო 2 სტრ. ხელის გამოსახულების გაყოლებაზე, მარჯვნივ, ძირითადი ტექსტის პერპენდიკულარულადაა ამოღარული. w 85 x h 49 cm

Letters: ამოღარული ასომთავრული, ქარაგმისა და განკვეთილობის ნიშნები არ იხმარება (შეიძლება აღარ იხილვება). ერთ შემთხვევაში გვხვდება ლიგატურა: ვ-ლ (XIV სტრ). 2,5-5,5

Date: XIII AD

Findspot:Unknown

Original location:ტყემლიანი

Last recorded location(s): ტყემლიანი

Text type:Unknown

Publication details:Ilia State University, Institute of Linguistic Studies; დოკუმენტი ვრცელდება Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 ლიცენზიით

Interpretive




✝ [სახელითა ღმრთისაჲთ-
5ა ესე ჴე]ლი
ჩ(ე)მი არს
რუსუდ[ა-]
მ(ე)ფი[სა] თ
ამნ
10[---] დო
[---]
არიან ჲოვან[ე]
სათ ლომის(ა)[გ](ა)-
[ნ] ი მომ(ა)ვლიდგ(ა)ნ
15[დ(აჲ)ს(უ)ა ჴ(ე)ლი დ(ავი)თ] მეფისა
[ს(ა)ყ(ო)]ფ(ე)ლნიცა წ(მი)-
[დ(ი)სა ---] მე და
[---]
წყ(ა)[ლ]

Diplomatic




✝ [........ .......... ... ..]ႪႨ
ႹႫႨ ႠႰႱ
ႰႳႱႳႣ[.-]
ႫႴႨ[..] თ
ამნ
10[---] დო
[---]
ႠႰႨႠႬ ჂႭႥႠႬ[.]
სათ ႪႭႫႨႱ[.]
[.] ი ႫႭႫႥႪႨႣႢႬ
15[... ... ..] ႫႤႴႨႱႠ
[..]ႴႪႬႨႺႠ Ⴜ
[... ---] ႫႤ ႣႠ
[---]
ႼႷ[.]

Commentary

დაზიანება: კოროზიის შედეგად სტელის ზედაპირი ატკეჩილია, წარწერა ძირითადად გადაშლილია და მხოლოდ მცირე ფრაგმენტები იკითხება. ამჟამად დავით მეფის სახელის აღმნიშვნელი გრაფემებიც აღარ ჩანს (აღდგენილია დ. ბერძენიშვილის მიხედვით). წარწერის დათარირება წინა გამოცემებში: 1) მ. მამარდაშვილის მიხედვით წარწერა XII-XIII სს-ის „ჴელების“ თანადროულია, 2) დ. ბერძენიშვილის მიხედვით რუსუდან მეფეთ-მეფის და დავით მეფის მოხსენიებით ეს წარწერა XIII ს-ით თარიღდება. წარმოდგენილი დათარირების საფუძველი: რუსუდანის და დავითის (დავით VI ნარინი) ერთად მოხსენიება მიუთითებს, რომ „ჴელი“ მათი თანამოსაყდრეობის პერიოდშია აღმართული (1230-1245 წწ.). წარწერაში მ. მამარდაშვილი რამდენიმე სიტყვას განსხვავებულად კითხულობს: ესე ხელი ჩემი არს რუსუდან მეფეთ-მეფისა... არიან იოანე... ლომი... დავით მეფისა. ხოლო გ. ოთხმეზურს 2016 წლის გამოცემაში შემდეგნაირად აქვს წაკითხული: „† ესე ჴელი ჩემი არს, რუსუდან მეფეთ-მეფისა... იოანეს ხელითა და ლომის მოჭირვებითა დაჲსუა ჴელი ესე დავით მეფისა, ამენ“

Bibliography

ოთხმეზური, 2018 გიორგი ოთხმეზური, დმანისი, ქვემო ქართლის ეპიგრაფიკული კორპუსი, I, 170-172, თბილისი, 2018

ბერძენიშვილი, 2014 დ. ბერძენიშვილი, ნარკვევები ქვემო ქართლის ისტორიული გეოგრაფიიდან, 114 თბილისი, 2014

ოთხმეზური, 2016 გიორგი ოთხმეზური, დმანისის რაიონის ეპიგრაფიკული ძეგელები (წარწერების მიმოხილვა და ისტორიული ექსკურსი), 41-42, თბილისი, 2016

მამარდაშვილი, 1994 მ. მამარდაშვილი, ხელის გამოსახულებიანი წარწერიანი სტელა გომარეთიდან, თბილისი 1994, 63-64