ECG248

Dimensions:

Text: ეკლესიის ინტერიერში, კარიბჭის თავზე შემორჩენილი იყო ღვთისმშობლის შესანიშნავი გამოსახულება (ფრესკა), რომლის მარჯვნივ გამოსახული იყო მიქაელ მთავარანგელოზი, ხოლო მარცხნივ - გაბრიელ მთავარანგელოზი. აღნიშნულ ფრესკას ახლდა მთავარანგელოზთა სახელების განმერტებითი წარწერები. cm

Letters: ასომთავრული წარწერა

Date: XII-XIII AD

Findspot: Unknown

Original location: დმანისი, ქციის ხეობა, ლიპარიტის უბნის მონასტერი

Current repository: Unknown

Last recorded location(s):

Summary:

Publication details: Ilia State University, Institute of Linguistic Studies; დოკუმენტი ვრცელდება Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 ლიცენზიით

Interpretive

წ(მიდ)ა მ(ი)ქ(აე)ლ წ(მიდ)ა გ(ა)ბრ(იე)ლ

Diplomatic

ႼႠ ႫႵႪ ႼႠ ႢႡႰႪ

Commentary

ექ. თაყაიშვილის მიხედვით,წარწერა შესრულებული იყო ქციის ხეობაში ე. წ. ლიპარიტის უბნის მონასტრის („ლამაზ-საყდარი“) მთავარი ეკლესიის ინტერიერში. იგი არ აკონკრეტებს თუ რომელი კარიბჭის თავზე მდებარეობდა აღნიშნული ფრესკა, თუმცა, საქმე უნდა გვქონდეს კვლავ სამხრეთ კარიბჭესთან. ასევე სამხრეთ ფასადზე, კარიბჭის მარჯვნივ მდებარეობდა მზის საათი მთავრული წარწერებით. დღესდღეობით, მთავარი ტაძრის სწორედ ჩამონგრეულ სამხრეთ მხარეს, ფერდობზე, აგდია მოზრდილი თაღის ფრაგმენტი, რომლის შიდა ნაწილზეც შემორჩენილია მთავარანგელოზის გამოსახულება. ექ. თაყაიშვილის მიერ ნახსენები განმარტებითი წარწერა ფრესკის ამ ფრაგმენტზე აღარ იკითხება, თუმცა, გამოსახულებაზე ჩანს, რომ მავედრებელ პოზაში მდგარი მთავარანგელოზი მარჯვნივ იყურება და ხელებიც მარჯვნივ აქვს მიმართული. ამგვარად, აღნიშნული ფიგურა უნდა წარმოადგენდეს გაბრიელ მთავარანგელოზს, რომელიც ექ. თაყაიშვილის მიხედვით, ღმრთისმშობლის მარცხნივ იყო გამოსახული. როგორც ჩანს, ღმრთისმშობლის ფრესკა მდებარეობდა ინტერიერში, სამხრეთ კარიბჭის თავზე. იგი მოქცეული უნდა ყოფილიყო სამხრეთ კედელზე არსებული თაღის ცენტრში, რომლის მარჯვენა და მარცხენა სიბრტყეებზე გამოსახული იყვნენ მიქაელ და გაბრიელ მთავარანგელოზები და საერთო ჯამში ღმრთისმშობლის ვედრების სცენას ქმნიდნენ. გარდა ამისა, ექ. ტაყაიშვილის მიხედვით, სამხრეთ ფასადზე, კარიბჭის მარჯვნივ მდებარეობდა მზის საათი მთავრული წარწერებით (სავარაუდოდ, როგორც ჩვეულებრივ იყო მიღებული, ამ შემთხვევაშიც ნახევარწრიული ფორმის საათის დროის მანიშნებელი ყოველი განყოფილების წინ რიცხვების აღმნიშვნელი გრაფემებით: ა, ბ, გ, დ, ე, ვ, ზ, თ, ი, ია, იბ (ასოები ასომთავრულად წერია). დღესდღეობით აღნიშნული ფრესკის სხვა ნაწილები, მათზე შესრულებული განმარტებითი წარწერები და წარწერიანი მზის საათი მიგნებული არ არის. ფრესკული წარწერების პუბლიკაციისას ვსარგებლობთ ექ. თაყაიშვილის ნაშრომით. წარწერის დათარიღების საფუძველი: ამ ტაძარზე მდებარე თევდორეს საამშენებლო წარწერის თავზე უნდა ყოფილიყო გამოსახული ღმრთისმშობელი და მთავარანგელოზები, სავარაუდოდ მასში მოხსენიებული თამარ მეფისა და დავით სოსლანის ზეობით უნდა თარიღდებოდეს. შესაბამისად, აღნიშნული ბარელიეფები და განმარტებითი წარწერებიც ეკლესიის აგების პერიოდით უნდა განისაზღვროს

Bibliography:

გიორგი ოთხმეზური, დმანისი, ქვემო ქართლის ეპიგრაფიკული კორპუსი, I, 152-153, თბილისი, 2018bibliography.xmlb7

Е. Такайсшвили, Археологические екскурсии разыскания и заметки, IV 110, Тб. 1913bibliography.xmlb212