Material: ქვიშაქვა
Object type: ფილა
Dimensions: w 65 x h 29 x d 15 cm
Text: წარწერა ოთხსტრიქონიანია. მასზე ბევრი ქარაგმა და ლიგატურაა w 65 x h 24 cm
Letters: ამოღარული ასომთავრული წარწერა. დამახასიათებელია ღრმად ამოკვეთილი კიდური წერტილები, გრაფემების წაგრძელებული ფორმები. უყელო ა-ნი და დ-ონი დაყირავებული რკალისებრი თავსახურავებით. ტექსტის დამამთავრებელი ნიშანია ე. წ. ყვავისფრჩხილოვანი. განკვეთილობის ნიშანი, ორი და სამი წერტილი, წარწერაში გვხვდება სულ სამჯერ. ასოების სიმაღლე მერყეობს 2-6 სმ-ს შორის. ხაზებს შორის მანძლი 7მმ-ია
Date: XIII-XIV სს. (lettering)
Findspot: ახტალის თორმეტი მოციქულის ეკლესია, სომხეთი 1990, 1991 და 1992 წლებში ლუვრის საცავში დაცულ ქართულ წარწერაზე იმუშავა ზაზა ალექსიძემ. ლუვრის მუზეუმში არ აღმოჩნდა წარწერის პასპორტი და არც რაიმე ინფორმაცია მისი საცავში მოხედრის შესახებ. ზაზა ალექსიძე ვარაუდობს, რომ წარწერა ლუვრის მუზეუმში მიტანილია ძალიან დიდი ხნის წინ ახტალის თორმეტი მოციქულის ეკლესიიდან (ამჟამად სომხეთის ტერიტორიაზე). ამას ავარაუდებინებს ამ ეკლესიაში აღმოჩენილი მეორე ათსტრიქონიანი წარწერა, რომელიც, როგორც პალეოგრაფიული თვალსაზრისით ძალიან ემსგავსება ლუვრის წარწერას, ასევე, შინაარსობრივადაც, მათში ერთი და იგივე პირები არიან მოხსენიებულნი. ზაზა ალექსიძის ვარაუდით, წარწერები ერთი ოსტატის მიერ თუ არა, ერთდროულად მაინც უნდა იყოს გაკეთებული. როდის გაქრა წარწერა ეკლესიის კედლიდან? 1872 წლისათვის, როცა ახტალაში ალექსანდრე ერიცოვი მუშაობდა, წარწერა უკვე აღარ იყო და, შესაძლოა, ამ დროს უკვე ლუვრში ინახებოდა.
Original location:Unknown
Last recorded location(s): ლუვრის მუზეუმი, პარიზი, საფრანგეთი
Text type:Unknown
Editor(s): ზაზა ალექსიძე
Changes history:2019-10-29 Eka Kvirkvelia ტექსტის სრული კოდირება, მეტამონაცემების სრული კოდირება, ბმულებით დაკავშირება ავტორიტეტულ წყაროსთან
Publication details:ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, ლინგვისტურ კვლევათა ინსტიტუტი; დოკუმენტი ვრცელდება Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 ლიცენზიით.
Translation (ka)
† მეცა, უღირსი და ფრიად ცოდვილი, ბიძისა და ღირსისა ჩუენისა პეტრე წინამძღურის გაზრდილი, არათუ მოქმედობისა რაჲსამე შემძლე, არამედ მცირეთა ოფლთა, თქვენი ლოცვის ღირსი გამხადეთ, სახიერნო, რომელნიცა დღესასწაულობდეთ დღესასწაულსა ამას.
Commentary
ზაზა ალექსიძემ ლუვრის წარწერა ახტალის თორმეტი მოციქულის ეკლესიის ათსტრიქონიანი წარწერის გაგრძელებად მიიჩნია. სწორედ ეს (პეტრე წინამძღვრის) წარწერა გახდა მისთვის გასაღები, მიმხვდარიყო, თუ ვინ არის ლუვრის წარწერის სუბიექტი. ეს გახლავთ ილარიონი, რომლის ვინაობაც სწორედ ახტალის წარწერიდან ირკვევა. მეორე საკითხი, რასაც ახტალის წარწერა აწესრიგებს ლუვრის წარწერაში, ეს არის ავაგ ათაბაგის სამწირველოს მშენებლობაში მისი უშუალო, ფიზიკური მონაწილეობა. ამით გასაგები ხდება ლუვრის წარწერის ის ადგილი („არათუ მოქმედობისა რაჲსამე შემძლე, არამედ მცირეთა ოფლთა“), სადაც წარწერის ავტორი თავისი ფიზიკური შრომის შესახებ ბუნდოვნად მსჯელობს. როგორც ირკვევა, აქ ლაპარაკია ავაბ ათაბაგის სამწირველოს აშენებისას გაღებულ შრომაზე. გარდა ამისა, ნათელი ხდება, თუ რას გულისხმობს ლუვრის წარწერის ბოლო ფრაზა („რომელნიცა დღესასწაულობდეთ დღესასწაულსა ამას“). ახტალის წარწერა ცხადყოფს, რომ ილარიონის ბიძამ, პეტრე წინამძღრმა, თავისი სულის მოსახსენებლად განაჩინა თორმეტი მოციქულის ხსენების მეორე დღე (14 ივლისი). სწორედ ამ დღეს უნდა გულისხმობდეს ილარიონიც. ამ ორი წარწერის, ახტალისა და ლუვრის, გაანალიზების შედეგად ზაზა ალექსიძე ასკვნის, რომ ისინი მოთავსებული იყო ერთმანეთის გვერდით, ჯერ პეტრეს წარწერა, ბალავრის თავზე, შემდეგ კი ილარიონის, მის გასწვრივ. ამ მოსაზრებას ამყარებს წარწერების პალეოგრაფიული ერთგვაროვნებაც.
Bibliography
ალექსიძე, 2016 ზაზა ალექსიძე, ლუვრი - ახტალა, 316-330
ალექსიძე, 2011 ზაზა ალექსიძე, ლუვრი, სინას მთა, ნაზარეთი, ეპიგრაფიკული ეტიუდები, 13-25
Images
Fig. 1.