Material: ქვა
Object type: ჯვარი
Dimensions: cm
Text: წარწერა ხუთსტრიქონიანია cm
Letters: ამოღარული ასომთავრული წარწერა
Date: IX-X AD (lettering, historical, context)
Findspot: ხუნზახი, დაღესტანი ჯვრის ნატეხი ინახება არქეოლოგ მ. ჰაჯიევთან, უმკლავებოდ და ქვედა ნაწილის გარეშე
Original location:ხუნზახი, დაღესტანი
Last recorded location(s): ხუნზახი, დაღესტანი
Text type:Unknown
Changes history:2019-10-29 Eka Kvirkvelia ტექსტის სრული კოდირება, მეტამონაცემების სრული კოდირება, ბმულებით დაკავშირება ავტორიტეტულ წყაროსთან
Publication details:Ilia State University, Institute of Linguistic Studies; დოკუმენტი ვრცელდება Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 ლიცენზიით.
Translation (ka)
ჯვარი ქრისტესი, მეყჰეჭ (ხუნძ.) წმიდაო, შეიწყალე ქინყ (ხუნძ.).
Commentary
შაჰბან ჰაფიზოვის აზრით, ჰ, ყ, მ, ნ ასოების დაწერილობის მიხედვით წარწერა IX-X საუკუნეებით უნდა დათარიღდეს. ამ წარწერაში საყურადღებოა წმინდანის სახელი, რომელსაც, ალბათ, ადგილობრივი, ხუნძური წარმომავლობა აქვს. მიუხედავად იმისა, რომ ამ სახელიდან აქ ასახულია მხოლოდ თანხმოვნები: მ, ყ, ჰ, ჭ, შაჰბან ჰაფიზოვის ვარაუდით, იგი შეიძლება ამოვიკითხოთ როგორც მეყჰეჭ „უცდომელი, შეცდომის უქონელი“. აღსანიშნავია ჰ და ჭ ასოები, რომლებიც შედის ხუნძური სიტყვის ჰეჭო-ს „არ არის; არ იმყოფება; არ არსებობს“ შემადგენლობაში. იგივე ფუძე დაბოლოებად გამოიყენება ზოგ ანთროპონიმშიც: ჵელეჭ (Магомедов А. Чародинцы: прошлое, настоящее, будущее. Махачкала, 2000, 324) (მომდინარეობს ჵელ-ჰეჭ „შეუფერებელი, არასათანადო, ულამაზო“ ფორმისაგან. სახელი „მფარველია“, ანუ იცავს მის მატარებელს ბოროტი სულისაგან), ჵვეჭილავ (ГIабашилов ГI. Сугъулдерил калам. МахIачхъала, 2007, 14) (ჵეჲ-ჰეჭ + სუფიქსი ილავ „ვინც არ გაიზარდა“), ბოლჲოჭ (Хапизов Ш.М. Поселения Джарского общества (историко-географическое и этнографическое описание микрорегиона в Восточном Закавказье). Махачкала, 2011, 221). (ბოლ-ჰეჭ „თემის წევრი არ არის“ (იქვე, 222), ანუ „ხიზანი“). განსხვავებით აქ დასახელებულ ანთროპონიმთაგან წარწერაში წარმოდგენილ სახელს არ აკლია ჰ თანხმოვანი. უნიკალურია წარწერის მეორე ანთროპონიმიც, რომელიც, როგორც ჩანს, შეუკვეცელი სახითაა მოცემული: ქინყ. მისი ამოსავალი ჩანს სიტყვა გინყ „პურეულის თავთავის ფხა“ (Саидова П.С. Диалектологический словарь аварского языка. М., 2008, 211). ამ მხრივ საყურადღებოა იმგვარი ხუნძური მეტსახელები, რომლებიც პირსახელებად გადაიქცევიან ხოლმე.
Bibliography
ჰაფიზოვი, 2017 შაჰბან ჰაფიზოვი, ქართული, ქართულ-ხუნძური და ხუნძური წარწერები მთიან ხუნძეთში (დაღესტანი), 124-125
Images
Fig. 1.