Ἀσπαυρούκις πιτιάξης
მასალა: ოქრო
ობიექტის ტიპი: საბეჭდავი
დეკორი: ბეჭდის თვლად ჩასმულია სარდიონის ქვის გემმა მამაკაცის ბიუსტის პროფილში გამოსახულებით
წარწერიანი ზედაპირი: ოქროს ბეჭედ-საბეჭდავის გემმას ირგვლივ 3 მხარეს აქვს ბერძნული მთავრული წარწერა. cm
ასოთა მოხაზულობა:
საგანგებოდ, ნეგატიურად გამოყვანილი წარწერის მარცხენა ნაწილში 2 სტრიქონია.
დათარიღება: II-III AD (lettering)
სადაურობა: არმაზისხევი ნივთი მოპოვებულია ე.წ. ასპავრუკის სამარხის გათხრებისას.
თავდაპირველი მდებარეობა: არმაზისხევი
ბოლო აღწერილი მდებარეობა: სახელმწიფო მუზეუმი № ა40/18
ტექსტის კატეგორია Unknown
რედაქტორი/გამომცემელი: თინათინ ყაუხჩიშვილი
ციფრული გამოცემა: ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, ლინგვისტურ კვლევათა ინსტიტუტი; დოკუმენტი ვრცელდება Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 ლიცენზიით.
ΑΣΠΑΥΡΟΥΚΙΣΠΙΤΙΑΞΗΣ
თარგმანი: (ka)
ასპავრუკი პიტიახში
კომენტარი:
ასოთა მოხაზულობა (ასოთა კუთხეების ჩაღრმავება, მრგვალი σ, ο, ρ, ξ-ს მოხაზულობა) და სახელის ფორმა (Ἀσπαυρούκις) მიუთითებს რომაულ ხანაზე. ისტორიული მონაცემების მიხედვით (არმაზის ბილინგვა, სამარხის ინვენტარი) იგი II-III ს-ით AD უნდა დათარიღდეს. გემმის მხატვრული ანალიზის მიხედვით ის II ს-ის მიწურულისაა.
ნივთი ძველი იბერიის მოღვაწის, პიტიახშის ინსიგნიაა. სახელი ირანულია, ძველ ბერძნულში იქნებოდა Ἀσπαυρούκιος, ფორმა Ἀσπαυρούκις (-ιος დაბოლოების ნაცვლად -ις) რომაული ხანის შენაძენია. ნივთი ადგილობრივ ნახელავად არის მიჩნეული.
სპეციალისტთა ყურადღება მიიპყრო ფორმა - Ἀσπαυρούκις-მა. ს. ყაუხჩიშვილი იმოწმებს ჰაძიდაკის ცნობილ ნაშრომს და მიუთითებს იმაზე, რომ „რომაელების გავლენით ბერძნულ პირთა სახელებში ιος ბოლოკიდურის ნაცვლად დამკვიდრდა -ις ბოლოკიდური: მაგალითად, Αὐρήλις, Κορνήλις, Εὐσέβις ნაცვლად ფორმებისა Αὐρήλιος, Κορνήλιος, Εὐσέβιος. ჩვენს წარწერაშიც ასეთივე ხასიათისაა Ἀσπαυρούκις, ნაცვლად ფორმისა Ἀσπαυρούκιος“. ნიბერგი Ασπαυρουκις უეჭვოდ ირანულ სახელად მიიჩნევს და ადასტურებს ზემოთ მოყვანილ მსჯელობას: ადრე ბერძნულში გვექნებოდა ფორმა Ἀσπαυρούκιος, ხოლო შემდეგ რომაულ ხანაში - Ἀσπαυρούκις (H. S. Nyberg, Quelques inscriptions antiques ... 230-231).
ბიბლიოგრაფია:
საუერი, 1931 თინათინ ყაუხჩიშვილი, საქართველოს ბერძნული წარწერების კორპუსი, 260
ყაუხჩიშვილი, 1951 თინათინ ყაუხჩიშვილი, ბერძნული წარწერები საქართველოში, 261-262
ფოტო
Fig. 1. ოქროს ბეჭედი არმაზისხევიდან, 1940