ECG068. ბოლნისის სიონის ელია ბოლნელის წარწერა ღამისთევის დაწესების შესახებ

მასალა: მწვანე ქვა

ობიექტის ტიპი: კარის ბალავარი

ზომა: w 65 x h 20 cm

წარწერიანი ზედაპირი: წარწერა რვასტრიქონიანია, რომელიც ამოღარულია ბოლნისის ტაძრის სამხრეთი კარის ბალავრის ქვაზე. w 107 x h 45 cm

ასოთა მოხაზულობა: რელიეფური ასომთავრული წარწერა 3

დათარიღება: IX AD

სადაურობა: ბოლნისის სიონი ბოლნისის ტაძარი მდებარეობს ისტორიულ ქვემო ქართლში, 9 კმ. მანძილზე ქ. ბოლნისიდან სამხრეთით, 1 კმ. მანძილზე სოფ. ბონის-ხაჩინიდან. წარწერა ბოლნისის სიონის ტერიტორიაზე 1937 წელს აღმოაჩინა კულტურულ ძეგლთა დაცვის კომიტეტის მიერ მოწყობილმა არქეოლოგიურმა ექსპედიციამ, რომელსაც ლევან მუსხელიშვილი ხელმძღვანელობდა.

თავდაპირველი მდებარეობა: ბოლნისის სიონი

ამჟამინდელი მდებარეობა: არ არის მითითებული

ბოლო აღწერილი მდებარეობა: ბოლნისის სიონი

ტექსტის კატეგორია მოსახსენებელი

რედაქტორი/გამომცემელი: ნოდარ შოშიაშვილი

ცვლილებები ფაილში: 2019-10-29 Eka Kvirkvelia ტექსტის სრული კოდირება, მეტამონაცემების სრული კოდირება, ბმულებით დაკავშირება ავტორიტეტულ წყაროსთან

ციფრული გამოცემა: ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, ლინგვისტურ კვლევათა ინსტიტუტი; დოკუმენტი ვრცელდება Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 ლიცენზიით.

კრიტიკული

ქ(რისტ)ე ს[(ა)ხ(ე)ლ(ი)თა ღ(მრთისაჲ)თა] მ(ა)მ(ი)სა ძისა დ(ა) ს(უ)ლ(ი)ს(ა) წ(მი)დ(ისაჲთ)ა მ(ეო)ხ(ები)თა
წ(მი)დ(ი)სა ღ[(მრთი)სმშ(ო)ბ(ე)ლ(ი)ს(აჲ)]თა წ(მიდი)სა გრ(იგო)ლ(ი)ს(აჲ)თა მე გლ(ა)ხ(ა)კმ(ა)ნ
ელია ბ(ოლ)ნ(ელ)ჲ მღ(დელ)თმ(ო)ძ(ღურა)დ ღ(ი)რსვ(ი)ქ(მე)ნ საყდ(ა)რსა წ(მიდი)სა გ(რი)გ(ო)ლ(ისა)სა დ-
ა ამას საყდ(არ)ს(ა) ღ(ა)მ(ის)თ(ე)ვ(ა)ჲ არა დ(ე)ბ(უ)ლ (ი)ყ(ო) კ(ჳ)რ(ი)ს ძ(ა)ლ(ი)თა მე
5დ(ავ)დ(ე)ვ და ზ(ედ)აშე ღ(ა)მ(ის) მ(თეველთა)თჳს ს(ა)გ(ა)ლ(ობელა)დ ღ(მრთის)ა ად(იდე)ნ ღ(მერთმა)ნ დ(ავი)თ მ(ამ)ფა(ლი)
და შვ(ი)ლ(ნი) მა(თნი) და აბ(უ)ლ მ(ამ)ფა(ლი) და აწ ვინ შ(ემდ)გ(ომა)დ ჩ(ე)მ(ს)ა ესე
ღ(ა)მ(ი)სთ(ევა)ჲ და ზ(ედა)შჱ ამ(ი)ს ეკლ(ე)ს(იისა)გ(ა)ნ და ფ(ი)ჩ(ო)ს(ან)თა[გან] შ(ე)ც(უა)ლ(ო)ს შ(ე)ჩ(უე)ნ(ე)ბ(უ)ლ-
მცა არს ღ(მრთი)ს(ა)გ(ა)ნ დ(ა) მ(ი)ს ს(ა)ყ(დრისაგა)ნ ვ(ი)ნ ესე ა(ღ)ჴ(ო)ც(ო)ს კ(ა)ნ(ო)ნს(ა) ქ(უჱ)შ(ე)მცა არს

დიპლომატიური

ႵႤ Ⴑ[.... ....] ႫႫႱႠ ႻႨႱႠ Ⴃ ႱႪႱ ႼႣႠ ႫႾႧႠ
ႼႣႱႠ Ⴖ[......]ႧႠ ႼႱႠ ႢႰႪႱႧႠ ႫႤ ႢႪႾႩႫႬ
ႤႪႨႠ ႡႬჂ ႫႶႧႫႻႣ ႶႰႱႥႵႬ ႱႠႷႣႰႱႠ ႼႱႠ ႢႢႪႱႠ Ⴃ
Ⴀ ႠႫႠႱ ႱႠႷႣႱ ႶႫႧႥჂ ႠႰႠ ႣႡႪ Ⴗ ႩႰႱ ႻႪႧႠ ႫႤ
5ႣႣႥ ႣႠ ႦႠႸႤ ႶႫ ႫႧჃႱ ႱႢႪႣ ႶႠ ႠႣႬ ႶႬ ႣႧ ႫႴႠ
ႣႠ ႸႥႪ ႫႠ ႣႠ ႠႡႪ ႫႴႠ ႣႠ ႠႼ ႥႨႬ ႸႢႣ ႹႫႠ ႤႱႤ
ႶႫႱႧჂ ႣႠ ႦႸჁ ႠႫႱ ႤႩႪႱႢႬ ႣႠ ႴႹႱႧႠ[...] ႸႺႪႱ ႸႹႬႡႪ
ႫႺႠ ႠႰႱ ႶႱႢႬ Ⴃ ႫႱ ႱႷႬ ႥႬ ႤႱႤ ႠჄႺႱ ႩႬႬႱ ႵႸႫႺႠ ႠႰႱ

apparatus

3: ბოლნელ : ბოლნელმაჲ ; ვინაჲ

თარგმანი:

ქრისტე, მამა ღმერთის, ძისა და სული წმიდის სახელით, წმიდა ღმრთისმშობელისა და წმიდა გრიგოლის მეოხებით, მე გლახაკი ელია ბოლნელი ღირსი გავხდი წმიდა გრიგოლის საყდრის მღდელთმოძღვრობის. ამ საყდარში ღამისთევა არა იყო დაწერებული. კჳრის ძალით მე დავაწესე და ზედაშე ღამისმთეველთათვის ღვთის საგალობლად. ადიდოს ღმერთმა დავით მამფალი და მისი შვილები და აბულ მამფალი. და ამიერიდან ვინც ჩემ შემდგომ ეს ღამისთევა და ზედაშჱ ამ ეკლესიისა და ფიჩოსანთათვის შეცვალოს, შეჩუენებულ იყოს ღმრთისაგან და საყდრისაგან. ვინც ეს მოშალოს, კანონით დაისაჯოს.

კომენტარი:

ნოდარ შოშიაშვილის ქართული წარწერების კორპუსის მიხედვით #137. წარწერას განკვეთილობის ნიშნები არ ახლავს, მაგრამ სიტყვები ერთმანეთისაგან დაცილებულია (რამდენიმე შემთხვევაში სიტყვები შეერთებულია ერთმანეთთან, ან ერთი სიტყვა გაყოფილია ორ ნაწილად). დაქარაგმებულია მრავალი სიტყვა (სხვადასხვა წესით, მათ შორის, ბოლოკვეცილით), ზოგჯერ კი დაუქარაგმებელია ისეთი სიტყვა, რომლის დაქარაგმებაც მოსალოდნელი იყო. ქარაგმის ნიშნად გამოყენებულია საშუალო ზომის სწორი, განივი ხაზი. წარწერის დათარიღების პალეოგრაფიული საფუძველია: Ⴁ, Ⴗ, Ⴘ - გახსნილი რკალებით; Ⴄ, Ⴅ, Ⴊ, Ⴂ - დამატებითი, მარცხნივ გაზიდული ხაზებით; Ⴂ - რთული ფეხით;

ბიბლიოგრაფია:

ნოდარ შოშიაშვილი, ქართული წარწერების კორპუსი, ლაპიდარული წარწერებიbibliography.xmlb101, 248-250

კორნელი დანელია, ზურაბ სარჯველაძე, ქართული პალეოგრაფიაbibliography.xmlb92, 20-21

M. Brosset, Explicationsbibliography.xmlb18, 420-421

M. Brosset, Lettres de M. Bartholomaei, relatives aux auntiquités géorgiennsbibliography.xmlb20, 323-325

J. Bartholomaei, Letter, M. Brosset, Bibliographie analytique des oeuvres de Marie-Felicité Brossetbibliography.xmlb16, 132

ლევან მუსხელიშვილი, ბოლნისიbibliography.xmlb93, 329-341

Н. Г. Чубинашвили, Болнисский сионbibliography.xmlb45, 74-75

ფოტო

   Fig. 1. ბოლნისის სიონის ელია ბოლნელის წარწერა ღამისთევის დაწესების შესახებ