მასალა: შუშა
ობიექტის ტიპი: შუშის თვალი/საბეჭდავი
დეკორი:
წარწერიანი ზედაპირი: თვალი არის ოვალური ფორმის წითელი შუშა ბრინჯაოს რგოლით. თვლის პირზე ამოკვეთილია ვიქტორია, მეორე მხარეს ჩაჭრილია 3 სტრიქონად ბერძნული წარწერა. cm
ასოთა მოხაზულობა:
დათარიღება: III-IV AD (lettering)
სადაურობა: სამთავრო ნივთი მოპოვებულია ბაიერნისეული გათხრების დროს.
თავდაპირველი მდებარეობა: სამთავრო
ბოლო აღწერილი მდებარეობა: საქართველოს ეროვნული მუზეუმი № 336
ტექსტის კატეგორია Unknown
რედაქტორი/გამომცემელი: თინათინ ყაუხჩიშვილი, A. Zakharow, И. Помяловский
ციფრული გამოცემა: ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, ლინგვისტურ კვლევათა ინსტიტუტი; დოკუმენტი ვრცელდება Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 ლიცენზიით.
თარგმანი: (ka)
ჰმადლობდე / მადლობელი იყავ / ეზიარე
კომენტარი:
ენობრივი ნორმების მიხედვით (στ კომპლექსისთვის იხმარება დაწერილობა Ϛ; ι- გადმოსცემს ει დიფთონგს; η გასმოსცემს υ-ს; ευ-დიფთონგში მოცვეთილია პირველი ელემენტი, ამის შედეგად მიღებული υχαριστι - გადაქცეულია ιχαριστι-დ).
წარწერა საინტერესოა ენობრივად: გავრცელებული ფორმა - εὐχαριστέω - მოცემულია ახალბერძნული ფორმით: ixaristeo; ჰაძიდაკის შრომაში დამოწმებულია ფორმები: (ε)ὐκαριστῶ, (ε)ὐκαριστία, ე.ი. ისეთი, სადაც ε მოცვეთლია და ამისი გამოთქმა არის: vkaristo, vkaristia. ე.ი. კლასიკური დროის ეუ დიფთონგი, შემდეგ გადაქცეული ევ-ად, ბოლოს გამოითქმის ივ და ავ-დ (შდრ. G. H. Hatzidakis, Einleitung in die neugrichischen Grammatik, 1892, S.S. 285, 345), ჩვენს შემთხვევაში υ (რომელიც ალბათ ვ-დ გამოითქმოდა) გადმოცემულია η-თი. იტაციზმისეულია მოვლენა ბოლოში ι-ს ხმარებისა - ηχαριστι. ნახმარია ლიგატურა Ϛ/στ).
ნივთი, როგორც ხელოვნების ნიმუში შესწავლილია ა. ზახაროვის მიერ და რომაული ხანისად არის მიჩნეული.
თუ სიტყვა εὐχαρίστει-ს "ზიარების" მნიშვნელობით გავიგებთ, ნივთი ქრისტიანული ხანის ძეგლად უნდა მივიჩნიოთ და ყოველ შემთხვევაში ჩვენს ტერიტორიაზე არა უადრეს IV ს-ისა მოხვედრილად.
ა. ზახაროვის სტატიაში წარწერა გარჩეული არ არის. გადმოცემულია მხოლოდ ასეთი ფორმით: ΗΧΑΡΙΣΙ. ამ ნივთზე უნდა იყოს ლაპარაკი ი. პომიალოვსკის კრებულში (Сборник... 69), სადაც ბაიერნის შრომის მიხედვით მოყვანილია წარწერა ასეთი სახით: ΗΧ ΑΡΙ ΕΙ წარწერა არც აქაა გარჩეული. στ, რომელიც თავისებური ლიგატურით არის წარმოდგენილი, არც ერთგან სწორად არ არის გაგებული.
ბიბლიოგრაფია:
საუერი, 1931 თინათინ ყაუხჩიშვილი, საქართველოს ბერძნული წარწერების კორპუსი, 266
ყაუხჩიშვილი, 1951 თინათინ ყაუხჩიშვილი, ბერძნული წარწერები საქართველოში, 257
ჯავახიშვილი, 1996 A. Zakharow, Gemmen und Siegel des Museums Georgiens, 258
სილოგავა, 2013 И. Помяловский, Сборник греческихъ и латинскихъ надписей, 69
ფოტო
Fig. 1. შუშის საბეჭდავი სამთავროდან