ECG077. ვესპასიანეს წარწერა

მასალა: ქვა

ობიექტის ტიპი: ფილა

ზომა: w 115 x h 123 cm

დეკორი:

წარწერიანი ზედაპირი: ქვის ზედა, მარცხენა ნაწილი მომტვრეულია, მარჯვენა ნაწილი - დაზიანებულია. სტრიქონების სიგრძე 85 სმ-ია; w 85 x h 89 cm

ასოთა მოხაზულობა:

წარწერა გამოყვანილია ლამაზი საგულდაგულოდ შესრულებული მთავრულით. პირველი ორი სტრიქონი ნაწერია უფრო დიდი ასოებით, დანარჩენი სტრიქონები, შედარებით უფრო მცირე ზომის ასოებით.

4-6

დათარიღება: 75 AD (consulship)

სადაურობა: მცხეთა ნაპოვნია 1867 წელს ივანე ბართოლომეის მიერ

თავდაპირველი მდებარეობა: მცხეთა

ბოლო აღწერილი მდებარეობა: საქართველოს ეროვნული მუზეუმი

ტექსტის კატეგორია Unknown

რედაქტორი/გამომცემელი: გიორგი წერეთელი, თინათინ ყაუხჩიშვილი

ციფრული გამოცემა: ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, ლინგვისტურ კვლევათა ინსტიტუტი; დოკუმენტი ვრცელდება Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 ლიცენზიის ფარგლებში.

კრიტიკული

[Αὐτοκράτωρ Καῖ]σαρ Οὐε[σ-
πασιανός σεβ]αστός ἀρ-
χιε[ρεύς μέγιστο]ς δημαρχικῆ-
ς ἐξο[υσίας τ]ὸ [Ζ]´ αὐτοκράτ(scil. ω)ρ τὸ
5ῘΔ´ ὕπατος τὸ [Ҁ]´ ἀποδεδειγμέ-
νος τὸ Ζ´ πατήρ πατρίδος τ[(scil. ει)]μη-
τής καὶ αὐτοκράτωρ Τίτος καῖσαρ
σεβαστοῦ υἱός δημαρχικῆς ἐ-
ξουσίας τὸ Ē´ ὕπατος τὸ Δ´ ἀπο-
10δεδειγμένος τὸ Ē´ τιμητή-
ς καὶ Δομιτιανός καῖσαρ σεβα-
στοῦ υἱός ὕπατος τὸ Γ´ ἀπο-
δεδειγμένος τὸ Δ´ βασιλεῖ
Ἰβήρων Μιθριδάτῃ βασιλέως Φ-
15αρασμάνου καὶ Ἰαμασασποΐ υἱῷ
φιλοκαίσαρι καὶ φιλορωμαίῳ καὶ ἔ-
θν(scil. ει) τὰ τείχη ἐξωχύρωσαν

დიპლომატიური

[.............]ΣΑΡΟΥΕ[............]ΑΣΤΟΣΑΡ
ΧΙΕ[...........]ΣΔΗΜΑΡΧΙΚΗ
ΣΕΞΟ[......]Ο[.]ΑΥΤΟΚΡΑΤ(scil. Ω)ΡΤΟ
5ῘΔΥΠΑΤΟΣΤΟ[.]ΑΠΟΔΕΔΕΙΓΜΕ
ΝΟΣΤΟΖΠΑΤΗΡΠΑΤΡΙΔΟΣΤ[..]ΜΗ
ΤΗΣΚΑΙΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡΤΙΤΟΣΚΑΙΣΑΡ
ΣΕΒΑΣΤΟΥΥΙΟΣΔΗΜΑΡΧΙΚΗΣΕ
ΞΟΥΣΙΑΣΤΟĒΥΠΑΤΟΣΤΟΔΑΠΟ
10ΔΕΔΕΙΓΜΕΝΟΣΤΟĒΤΙΜΗΤΗ
ΣΚΑΙΔΟΜΙΤΙΑΝΟΣΚΑΙΣΑΡΣΕΒΑ
ΣΤΟΥΥΙΟΣΥΠΑΤΟΣΤΟΓΑΠΟ
ΔΕΔΕΙΓΜΕΝΟΣΤΟΔΒΑΣΙΛΕΙ
ΙΒΗΡΩΝΜΙΘΡΙΔΑΤΗΒΑΣΙΛΕΩΣΦ
15ΑΡΑΣΜΑΝΟΥΚΑΙΙΑΜΑΣΑΣΠΟΙΥΙΩ
ΦΙΛΟΚΑΙΣΑΡΙΚΑΙΦΙΛΟΡΩΜΑΙΩΚΑΙΕ
ΘΝ(scil. ΕΙ)ΤΑΤΕΙΧΗΕΞΩΧΥΡΩΣΑΝ

თარგმანი:

თვითმპყრობელმა კეისარმა ვესპასიანე სევასტოსმა, დიდმა ქურუმთმთავარმა, შვიდჯერ ტრიბუნის ხელისუფლებით აღჭურვილმა, თოთხმეტჯერ თვითმპყრობლად (არჩეულმა), ექვსჯერ ჳპატოსმა, მეშვიდედ გამოცხადებულმა, სამშობლოს მამამ და ცენზორმა და თვითმპყრობელმა ტიტუს კეისარმა, სევასტოსის ძემ, ხუთჯერ ტრიბუნის ხელისუფლებით აღჭურვილმა, ოთხჯერ ჳპატოსმა, მეხუთედ გამოცხადებულმა, ცენზორმა და დომიციანე კეისარმა, სევასტოსის ძემ, სამჯერ ჳპატოსმა, მეოთხედ გამოცხადებულმა, იბერთა მეფეს, მითრიდატეს მეფე ფარსმანისა და იამაზასპუჰის ძეს, კეისრის მეგობარსა და რომაელთა მოყვარულს, და ხალხს ეს კედლები გაუმაგრეს.

კომენტარი:

ასოთა მოხაზულობა (სწორი ბუნების პატარა, სამკუთხედის ფორმის ჩაღრმავებით დამთავრება, α-ს ჩატეხილი შუა ხაზი, ε, η და θ-ს ჰორიზონტალური ხაზის მგივრად მცირე, წერტილზე ოდნავ გრძელი ნიშნები, Σ, Ω და Ξ-ს მოხაზულობა) და ენობრივი მონაცემები (იშვიათი იტაციზმი εθνι, τειμητης; ერთი შემთხვევა ο║ω-ს აღრევისა - αυτοκρατορ - IV სტრიქონში) ჩვეულებრივია I-ს-ის წარწერისათვის ყველგან სადაც ბერძნული წერა იციან. ბერძნული ტექსტის XV სტრიქონის ერთი სიტყვა - Ἰαμασασποΐ სხვადასხვაგვარად არის წაკითხული სხვადასხვა სპეციალისტის მიერ: უფრო ადრინდელი გამომცემლები (ი. ბარტოლომეი, J. Mohl-ი, ვ. ლატიშევი) მას კითხულობდნენ Ιαμασδει (და ეს მიჩნეული იყო ქალის სახელად) τω υιω, ლ. რენÁე და ი. პომიალოვსკი - Ιαμασδαιτων, რაც ნიშნავდა "ამაზდას (ე. ი. არმაზის) მცხოვრებთ". ა. ამირანაშვილი კითხულობდა Ιαμασπω რაც =Ιαμασασπω. ა. ამირანაშვილის (ბოლტუნოვას) ეს წაკითხვა გ. წერეთლის შრომის გამოქვეყნებამდე მიღებული იყო (მ. ნ. ტოდი; თ. ყაუხჩიშვილი), მხოლოდ "Áამასასპის" (რაც მამაკაცის სახელად იყო მიჩნეული) პიროვნების

ბიბლიოგრაფია:

ონიანი, 1967გიორგი წერეთელი, მცხეთის ბერძნული წარწერა ვესპასიანეს ხანისა, 1-23

ამირანაშვილი, 1968თინათინ ყაუხჩიშვილი, საქართველოს ისტორიის ძველი ბერძნული წყაროები, 241-245

საუერი, 1931თინათინ ყაუხჩიშვილი, საქართველოს ბერძნული წარწერების კორპუსი, 251-252

სილოგავა, 1983Anna Boltounova, Quelques notes sur l'inscription de Vespasien, trouvée à Mtskhetha, 213-222

სილოგავა, 2013თინათინ ყაუხჩიშვილი, საქართველოს ბერძნული წარწერების კორპუსი, ტ. II 251-252

სილოგავა, 2000მცხეთა: არქეოლოგიური კვლევა-ძიების შედეგები, ტ. 11, 41; 135

ჩუბინაშვილი, 1936თინათინ ყაუხჩიშვილი, ახალი ბერძნული წარწერები არმაზციხე-ბაგინეთიდან

ამირანაშვილი, 1963თინათინ ყაუხჩიშვილი, ახალი ბერძნული წარწერა არმაზციხე-ბაგინეთიდან (II), 11-14

ყაუხჩიშვილი, 1951თინათინ ყაუხჩიშვილი, ბერძნული წარწერები საქართველოში, 234-240

ბრაუნდი, 2014დევიდ ბრაუნდი, საქართველო ანტიკურ ხანაში: კოლხეთისა და ამიერკავკასიის იბერიის ისტორია ძვ.წ. 550-ახ.წ. 562 წლები, 327-329

ფოტო

   Fig. 1. ფილა მცხეთიდან, 1867


Full EpiDoc XML