ECG011. ვანის დეკრეტი

მასალა: ბრინჯაო

ობიექტის ტიპი: ფილა

ზომა: w 12 x h 28 x d 1 cm

დეკორი:

წარწერიანი ზედაპირი: cm

ასოთა მოხაზულობა:

სტრიქონები ჩაწერილია წინასწარ გავლებულ ორ პარალელურ ხაზს შორის. ასოები მკაფიოა, კუთხეებში ჩაღრმავებული წერტილებით, რომელთა შემაერთებელი შტრიხები მაინცდამაინც ღრმად არაა ჩაჭრილი.

0,7 0,6-0,7

დათარიღება: III BC (lettering)

სადაურობა: ვანი ნაპოვნია 1985 წელს

თავდაპირველი მდებარეობა: ვანი

ბოლო აღწერილი მდებარეობა: ვანის არქეოლოგიური ექსპედიციის მუზეუმი

ტექსტის კატეგორია Unknown

რედაქტორი/გამომცემელი: თინათინ ყაუხჩიშვილი, ოთარ ლორთქიფანიძე

ციფრული გამოცემა: ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, ლინგვისტურ კვლევათა ინსტიტუტი; დოკუმენტი ვრცელდება Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 ლიცენზიის ფარგლებში.

კრიტიკული

ὁ σώ[φρων] ? –ος ὠ
τῷ παντὶ ὅσι[ια]
ἅπτοντα
Ν ὁ τάφος Σ
5[ἀ]πολειφθῆναι
ΠΟΝ ἔχειν Α
ουσι τοὺς ἐκγόνους καὶ
[ποι]οῦντας τοὺς τὴν αὐτῶν
ΟΥΣ ἐν τοῖς γεγραμμέ[νοις]
10χαραχθεῖσα καὶ τὴν στήλην
μηδὲ [...]ανοις μηδὲ [ἀνεπιχει]ρήτοις
κωλύειν κατὰ δύνα[μιν]
[ἀκ]ολουθήσασι τοῖς [γεγραμ]μένοις
Σ αὐτῶν τε καὶ γυναικῶν
15καὶ τῶν λοιπῶν πάντων
Ο]ΥΣ ὁ ἐν τάξει καὶ ὁ ποσεῖ
καὶ ἡ ἐν Σούρι καθημέ[νη] στήλη
[ἡ] Γῆ καὶ ὁ Ἥλιος καὶ ὁ Μείς
[κ]αὶ πᾶσαι ἵλεως εἴη
20μηδὲ [τ]είνασι μηδὲ ποιήσασι
συμβουλεύσασι ποιῆσαι
[οις] πάντα τ(ἀ)ναν[τία]
θεοῖς τοῖς μεγίσ[τοις]
Σ ἄλλο μηθὲν
25τῶν τε προ
ἀσίτοις

დიპლომატიური

ΟΣΩ[....]?–ΟΣΩ
ΤΩΠΑΝΤΙΟΣΙ[..]
ΑΠΤΟΝΤΑ
ΝΟΤΑΦΟΣΣ
5[.]ΠΟΛΕΙΦΘΗΝΑΙ
ΠΟΝΕΧΕΙΝΑ
ΟΥΣΙΤΟΥΣΕΚΓΟΝΟΥΣΚΑΙ
[...]ΟΥΝΤΑΣΤΟΥΣΤΗΝΑΥΤΩΝ
ΟΥΣΕΝΤΟΙΣΓΕΓΡΑΜΜΕ[....]
10ΧΑΡΑΧΘΕΙΣΑΚΑΙΤΗΝΣΤΗΛΗΝ
ΜΗΔΕ[...]ΑΝΟΙΣΜΗΔΕ[........]ΡΗΤΟΙΣ
ΚΩΛΥΕΙΝΚΑΤΑΔΥΝΑ[...]
[..]ΟΛΟΥΘΗΣΑΣΙΤΟΙΣ[......]ΜΕΝΟΙΣ
ΣΑΥΤΩΝΤΕΚΑΙΓΥΝΑΙΚΩΝ
15ΚΑΙΤΩΝΛΟΙΠΩΝΠΑΝΤΩΝ
Ο]ΥΣΟΕΝΤΑΞΕΙΚΑΙΟΠΟΣΕΙ
ΚΑΙΗΕΝΣΟΥΡΙΚΑΘΗΜΕ[..]ΣΤΗΛΗ
[.]ΓΗΚΑΙΟΗΛΙΟΣΚΑΙΟΜΕΙΣ
[.]ΑΙΠΑΣΑΙΙΛΕΩΣΕΙΗ
20ΜΗΔΕ[.]ΕΙΝΑΣΙΜΗΔΕΠΟΙΗΣΑΣΙ
ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΣΑΣΙΠΟΙΗΣΑΙ
[...]ΠΑΝΤΑΤΝΑΝ[...]
ΘΕΟΙΣΤΟΙΣΜΕΓΙΣ[....]
ΣΑΛΛΟΜΗΘΕΝ
25ΤΩΝΤΕΠΡΟ
ΑΣΙΤΟΙΣ

თარგმანი:

გონიერი, ან ზომიერი. ყოველმხრივ წმინდა, სუფთა. ხელი მოჰკიდა, წამოიწყო (რაიმე საქმე). საფლავი, სამარხი. ჩამორჩენა. აქვს. ჩამომავლებს და, მათგან, ვინც გააკეთა (რაღაცა მდედრ. სქესის, სტელა?), დაწერილში (დოკუმენტში, რომელიც შეიძლება საბრალდებულოც იყოს), ამოჭრილი (დაწერილი) და სტელა. არც ვიღაცაები და არც უძლეველნი (ან ისინი, ვისაც ვერ მიუდგები, ვისთანაც ვერაფერს გააწყობ). დააბრკოლონ, რაც შეიძლება. მისდიონ დაწერილს (დაწესებულს). მათგანაც და ქალთაგანაც. და ყველა დანარჩენთაგან, ვინც ჩაურთავს (ჩაუმატებს) და ვინც დათვლის (იანგარიშებს). და სურიში დადგმული სტელა. დედამიწა და მზე და მთვარე. და ყველანი (მდედრ. სქესის). მოწყალე იყოს. არც მათ, ვისაც გუნებაში ჰქონდათ და არც მათ, ვინც გააკეთეს. მოთათბირეებს გაუკეთეს (ან - მოთათბირეებს). ყველაფერი ამის საწინააღმდეგო. დიდ ღმერთებს. თუმცა არაფერი. (ნაწილაკებია მხოლოდ). მშივრებს (ან - ყველა მათ).

კომენტარი:

ვანის არქეოლოგიური ექსპედიციის მუზეუმში დაცულია 1985 წელს მოპოვებული ბრინჯაოს ფილის ფრაგმენტი, ფილის მარჯვენა ნაწილი, დასაწყისისა და დაბოლოების გარეშე.

ფილა, როგორც ჩანს, სადა არ ყოფილა, შემორჩენილია მარჯვენა კიდეზე ნახევარკოლონის ფორმის ჩარჩო.

ფრაგმენტზე გაირჩევა 26 სტრიქონი, აქედან 11-26 სტრიქონები არ იწვევს ეჭვს, I ათი სტრიქონი ხანძრისგან არის ძლიერ დაზიანებული, ამდენად, ბევრად უფრო რთული გასარჩევად.

ცალკეული ნაწყვეტების მიხედვით ტექსტი არის სატაძრო საკანონმდებლო დოკუმენტი, რომელიც შეიცავს გარკვეულ პირობებს: უნდა იყვნენ ყოველმხრივ წმინდა, რომ წამოიწყონ რაიმე საქმე. განწმენდილი იყვნენ საფლავთან შეხების შემთხვევაშიც და ეს ეხება მათაც და მათ ჩამომავლებსაც. ეს დადგენილება ამოჭრილია სტელაზე და მიმართულია, სხვათა შორის, იმ პირთა წინააღმდეგ, ვისთანაც ვერაფერს გააწყობ ამ აკრძალვის გარეშე. ძეგლი მოუწოდებს თავის მრევლს, მამაკაცებსაც (?) და ქალებსაც (ესენი უთუოდ ერთი წრისანი არიან) და ყველა დანარჩენთ (ეს "დანარჩენები" კონტექსტით სხვა ფენის წარმომადგენლები უნდა იყვნენ) მისდიონ ამ დადგენილებას. დადგნილებაში ჩამატებისა და აღრიცხვის შესახებ კიდევ საგანგებო პუნქტია შეტანილი. სტელა აღნიშნული დადგენილებით აღმართულია სურიში. მოუწოდებენ ღმერთებს: დედამიწას, მზეს, მთვარეს; რომელიღაცა ერთს ღმერთთაგან შესთხოვენ, იყოს მოწყალე. ეს მოწყალება არ ვრცელდება მათზე, ვინც განიზრახა ან ჩაიდინა უკეთური (ე. ი. ამ დოკუმენტით აღკვეთილი) საქმე. მოთათბირეთაგან დადგენილია, ვინც ამის საწინააღმდეგოს გააკეთებს, მას ნურც დიდი ღმერთები უშველიან და ყოველგვარი უბედურება დაატყდეს მას თავს.

წარწერაში აღსანიშნავია გეოგრაფიული სახელი "სური" (იგივე წერილობითი წყაროების "სურიონ//სურიუმი"), რაც არის ვანის ელინისტური დროის სახელწოდება, და დიდი ღმერთების ტრიადა (დედამიწა, მზე, მთვარე), რომელთაც აღიარებდნენ სურიში.

დათარიღება: ასოთა მოხაზულობისა (Ω, Σ, Μ, Β, Ρ, Ε, Γ ...) და ენობრივი ნორმების (μηθέν, ἀνεπιχείρητος) მიხედვით წარწერა ძვ.წ. III ს-ით თარიღდება. არქეოლოგიურად - ფრაგმენტი გვიანელინისტურ ფენაშია მოპოვებული.

ბიბლიოგრაფია:

ყაუხჩიშვილი, 1999 თინათინ ყაუხჩიშვილი, საქართველოს ბერძნული წარწერების კორპუსი, 149-150

ყაუხჩიშვილი, 1976 თინათინ ყაუხჩიშვილი, საქართველოს ისტორიის ძველი ბერძნული წყაროები, 241-245

ყაუხჩიშვილი, 2004 თინათინ ყაუხჩიშვილი, საქართველოს ბერძნული წარწერების კორპუსი, ტ. I, 149-150

ყაუხჩიშვილი, 1951 თინათინ ყაუხჩიშვილი, ბერძნული წარწერები საქართველოში, 92

ყიფიანი, 2011 ოთ. ლორთქიფანიძე, ვანი, არქეოლოგიური გათხრები

მაჭავარიანი, 1985 O. Lordkipanidzé, Vani, une Pompei géorgienne

ჰაფიზოვი, 2017 O. Lordkipanidze, Vani, ein antikes religiöses Zentrum des goldenen Vlieses (Kolchis), 353-401

გუდავა, 1954 Medeas Gold - Neue Funde aus Georgien

ჩიქობავა, 1940 Michael Vickers, Vani, rich in gold, 35-36

ყაუხჩიშვილი, 1967 თინათინ ყაუხჩიშვილი, ვანის ბერძნული წარწერები

ყაუხჩიშვილი, 1987 თინათინ ყაუხჩიშვილი, ვანის ბერძნული წარწერა ბრინჯაოს ფილაზე

ყაუხჩიშვილი, 1988 Тинатин Каухчишвили, Греческая надпись на бронзовой плите из Вани, 248-261

ფოტო

 [Open image]  Fig. 1. ვანის დეკრეტი, 1985