ECG052. ბოლნისის სიონის 494 წ. საამშენებლო წარწერა დავით ეპისკოპოსისა

მასალა: მწვანე ქვა

ობიექტის ტიპი: კარის ბალავარი

ზომა: w 156 x h 47 cm

წარწერიანი ზედაპირი: ქვის შუაში გამოსახული ყოფილა მედალიონში ჩასმული ბოლნური ჯვარი, რომლის მხოლოდ ქვემო ნაწილია შემორჩენილი. ამ ჯვრის ქვეშ, ჩარჩოში გამოქანდაკებულია ასომთავრული, რელიეფური ოთხსტრიქონიანი წარწერა. w 156 x h 21 cm

ასოთა მოხაზულობა: რელიეფური ასომთავრული წარწერა 4-4,5

დათარიღება: 494 AD (lettering)

სადაურობა: ბოლნისის სიონი ბოლნისის ტაძარი მდებარეობს ისტორიულ ქვემო ქართლში, 9 კმ. მანძილზე ქ. ბოლნისიდან სამხრეთით, 1 კმ. მანძილზე სოფ. ბონის-ხაჩინიდან. წარწერა 1937 წელს აღმოაჩინა კულტურულ ძეგლთა დაცვის კომიტეტის მიერ მოწყობილმა არქეოლოგიურმა ექსპედიციამ, რომელსაც ლევან მუსხელიშვილი ხელმძღვანელობდა. წარწერას მიაკვლიეს ბოლნისის სიონის ჩრდილო ფასადის აღმოსავლეთით მდებარე კარის ბალავარზე. წარწერის მიხედვით, ტაძრის მშენებლობა დაიწყო ირანის შაჰის, პეროზის, მეფობის ოც წელს (459+20=479); დასრულდა 15 წლის შემდეგ (479+15=494).

თავდაპირველი მდებარეობა: ბოლნისის სიონი

ბოლო აღწერილი მდებარეობა: საქართველოს ეროვნული მუზეუმი 146

ტექსტის კატეგორია Unknown

რედაქტორი/გამომცემელი: ნოდარ შოშიაშვილი

ცვლილებები ფაილში: 2019-10-29 Eka Kvirkvelia ტექსტის სრული კოდირება, მეტამონაცემების სრული კოდირება, ბმულებით დაკავშირება ავტორიტეტულ წყაროსთან

ციფრული გამოცემა: ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, ლინგვისტურ კვლევათა ინსტიტუტი; დოკუმენტი ვრცელდება Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 ლიცენზიით.

თარგმანი: (ka)

წმინდა სამების შეწევნით, პეროზ მეფის გამეფებიდან მეოცე წელს დავიწყე ამ ეკლესიის შენება და თხუთმეტი წლის შემდგომ დავასრულე. ვინც აქ თაყვანისცეს, იგი შეიწყალოს ღმერთმა და ვინც ამ ეკლესიის მაშენებლის, დავით ეპისკოპოსისთვის, ილოცოს, ისიც შეიწყალოს ღმერთმა, ამინ, ამინ.

კომენტარი:

ნოდარ შოშიაშვილის ქართული წარწერების კორპუსის მიხედვით #2. წარწერას განკვეთილობის ნიშნები არ ახლავს. სიტყვები ერთმანეთისაგან არ არის დაცილებული. ქარაგმის ნიშნად გამოყენებულია საშუალო ზომის სწორი, განივი ხაზი (გვხვდება ორჯერ: მე-3 და მე-4 სტრიქონებში სიტყვაზე ღ~ნ - ღ(მერთმა)ნ. წარწერა პალეოგრაფიული თვალსაზრისით ფრიად არქაულია: თავშეკრულია Ⴁ, Ⴗ და Ⴣ გრაფემები. შ ერთ შემთხვევაშია თავშეკრული (შეიწყალენ - მე-3 სტრიქონში). ენობრივი თვალსაზრისით საინტერესოა ხანმეტი ზმნური ფორმები: თაჳყანისხცეს და ხულოცოს. წარწერის დათარიღება სხვა მკვლევრებთან: 1) V საუკუნის II ნახევარი - ლევან მუსხელიშვილი; 2) 502/3 წლები - პავლე ინგოროყვა, აკაკი შანიძე (მეორე წაკითხვა); 3) 493/494 წლები - გიორგი ჩუბინაშვილი, ილია აბულაძე, ა. ბაქრაძე, შოთა ძიძიგური, აკაკი შანიძე (პირველი წაკითხვა); 4) 493 წელი - შალვა ამირანაშვილი, კორნელი კეკელიძე; 5) 477 წელი - შალვა ამირანაშვილი (პირველი წაკითხვა); 6) 492 წელი - ალექსანდრე გამყრელძე.

ბიბლიოგრაფია:

შოშიაშვილი, 1980 ნოდარ შოშიაშვილი, ქართული წარწერების კორპუსი, ლაპიდარული წარწერები, 64-66

სარჯველაძე, დანელია, 1997 კორნელი დანელია, ზურაბ სარჯველაძე, ქართული პალეოგრაფია, 7-16

მუსხელიშვილი, 1938 ლევან მუსხელიშვილი, ბოლნისი, 325-326

ჩუბინაშვილი, 1940 Н. Г. Чубинашвили, Болнисский сион, 68-69

ამირანაშვილი, 1944 შალვა ამირანაშვილი, ქართული ხელოვნების ისტორია, 140

აბულაძე, 1949 ილია აბულაძე, ქართლი წერის ნიმუშები, 2-3

შანიძე, იმნაიშვილი, 1949 ქართული ენის ისტორიული ქრესტომათია

თარხნიშვილი, 1950 M. Tarchnišvili, Les récentes découverstes épigraphiques et litteraires en géorgien, 249-250

ბაქრაძე, 1953 საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმის ქართული ეპიგრაფიკული ძეგლების კატალოგი, 1, 23-24

MIA CSCO Vol 166 I. Molitor MIA CSCO, 1,9

ამირანაშვილი, 1958 შალვა ამირანაშვილი, ბოლნისის ტაძრის აგების თარიღის დაზუსტებისათვის, 4

წერეთელი, 1960 გიორგი წერეთელი, უძველესი ქართული წარწერები პალესტინიდან

კეკელიძე, 1960 კორნელი კეკელიძე, ბოლნისის ტაძრის წარწერების ინტერპრეტაციისათვის, 418-419

კეკელიძე, 1960 კორნელი კეკელიძე, ქართული ლიტერატურის ისტორია

b13 D. Lang. The Georgian

გამყრელიძე, 1967 ალ. გამყრელიძე, ქართული დამწერლობის უძველესი ნიმუშები, 14, 20

ძიძიგური, 1968 Ш. В. Дзидзигури, Грузинский язык, Краткий обзор, 8-9

ძიძიგური, 1969 შოთა ძიძიგური, ქართული ენის თავგადასავალი, 16-17

აბულაძე, 1973 ილია აბულაძე, ქართლი წერის ნიმუშები, პალეოგრაფიული ალბომი, 6-7

სილოგავა, 1970 ვალერი სილოგავა, ეპიგრაფიკული ეტიუდები, 86-87

შანიძე, 1975 აკაკი შანიძე, ბოლნისის წარწერები, 30

პატარიძე, 1984 რამაზ პატარიძე, ბოლნისის ტაძრის სამშენებლო წარწერები, 140-159

მჭედლიშვილი, 1984 ბ. მჭედლიშვილი, ბოლნისის სიონის დათარიღებისათვის, 100-114

მაჭავარიანი, 1985 ე. მაჭავარიანი ბოლნისის სიონის საამშენებლო წარწერა

ყიფიანი, 2011 გურამ ყიფიანი, ბოლნისის სიონის უძველესი წარწერა, 666-675

ფოტო

   Fig. 1. ბოლნისის სიონის 494 წ. საამშენებლო წარწერა დავით ეპისკოპოსისა